
<p>W październiku ubiegłego roku, z okazji dnia migracji ryb, Wody Polskie zorganizowały webinar pod tytułem: „Perspektywy i problemy odtwarzania ciągłości rzek w Polsce. Co możemy wspólnie zrobić dla ryb?”. W artykule <strong><a href="https://pstragilipien.pl/post/wody-polskie-o-udraznianiu" data-type="URL" data-id="https://pstragilipien.pl/post/wody-polskie-o-udraznianiu">Wody Polskie o udrażnianiu barier</a></strong> znajduje się link do relacji z tego webinaru. Bardzo ciekawym fragmentem tej videokonferencji była prezentacja Profesora Romana Żurka na temat metod monitoringu przepławek i badania ich skuteczności. Tych którzy nie widzieli webinaru gorąco zachęcam do jego obejrzenia. Poniżej przedstawiam w skrócie metody badawcze opisane przez prof. Żurka. Metody te były wykorzystywane podczas jego pracy nad <a href="https://wislokabezbarier.com/monitoring-przeplawek/" data-type="URL" data-id="https://wislokabezbarier.com/monitoring-przeplawek/">monitoringiem nowo budowanych przepławek na rzece Wisłoce</a>.</p>



<figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="768" height="1024" src="https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2021/05/1024px-Paprtynėžuvitakis1-768x1024.jpeg" alt="" class="wp-image-301" srcset="https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2021/05/1024px-Paprtynėžuvitakis1-768x1024.jpeg 768w, https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2021/05/1024px-Paprtynėžuvitakis1-225x300.jpeg 225w, https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2021/05/1024px-Paprtynėžuvitakis1.jpeg 1024w" sizes="auto, (max-width: 768px) 100vw, 768px" /><figcaption class="wp-element-caption">Rimantas Lazdynas, CC BY-SA 3.0 <a href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0">https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0</a>, Wikimedia Commons</figcaption></figure>



<h3 class="wp-block-heading">Nadajniki radiowe i akustyczne</h3>



<p>Metody wykorzystujące nadajniki radiowe i akustyczne polegają w wielkim skrócie na zaszyciu w ciele ryby specjalnego urządzenia nadającego sygnał, który następnie odbierany jest przez różnego rodzaju odbiorniki. </p>



<h4 class="wp-block-heading">Nadajniki radiowe &#8211; telemetria radiowa</h4>



<p>Telemetria radiowa to technologia, która ma bardzo szeroki zakres zastosowań, dzięki możliwości wykrywania sygnałów zarówno pod wodą, jak i na lądzie. Jej główną słabością to ograniczona głębokość penetracji sygnału w wodzie i ograniczone zastosowanie w siedliskach limnicznych (słodkowodnych).<br>Podczas badań radiotelemetrycznych nadajniki radiowe wszczepia się wewnątrz jamy brzusznej ryby, która znajduje się w znieczuleniu. Najmniejsze nadajniki mają masę poniżej 1 grama i pozwalają na śledzenie ryb o masie poniżej 100 gram. Są one stale aktywne i zasilane bateryjnie. W zależności od wielkości i typu emitera, tak oznakowane ryby można śledzić przez okres od kilku tygodni do kilku lat.</p>



<p>Metoda telemetrii radiowej wykorzystuje niskie częstotliwości (LF) przy 125 kHz lub 134,2 kHz jak i zakres częstotliwości wysokich &#8211; 13,56 MHz.</p>



<h4 class="wp-block-heading">Nadajniki akustyczne</h4>



<p>Nadajniki akustyczne (acoustic tags) to małe urządzenia emitujące dźwięk, które umożliwiają wykrywanie i / lub zdalne śledzenie organizmów w ekosystemach wodnych. Znaczniki akustyczne są powszechnie używane do monitorowania przemieszczania się ryb. Badania można prowadzić równie skutecznie zarówno w wodach słonych jak i słodkich. Technologia znaczników akustycznych umożliwia badaczom uzyskanie danych lokalizacyjnych oznaczonych ryb: w zależności od konfiguracji układu znaczników i odbiorników, naukowcy mogą otrzymywać dane dotyczące obecności / braku, dane pozycyjne 2D, a nawet ślady ryb 3D w czasie rzeczywistym z rozdzielczością poniżej metra.</p>



<p>W przypadku nadajników akustycznych możliwe jest śledzenie zarówno aktywne jak i pasywne. W przypadku metod pasywnych odbiorniki (hydrofony) umieszczane są na stałe w jednej lokalizacji, a dane z nich sczytywane są co pewien okres czasu.</p>



<p>Znaczniki akustyczne przesyłają sygnał składający się z impulsów akustycznych lub „pingów”, który zawiera informacje o lokalizacji oznaczonego organizmu względem odbiornika (hydrofonu). Poprzez powiązanie odebranej sygnatury akustycznej ze znanym typem zaprogramowanego kodu sygnałowego, identyfikowany jest konkretny osobnik. Przesyłany sygnał może rozchodzić się na odległość do 1 km (w wodzie słodkiej).</p>



<p>W środowiskach oceanicznych często stosuje się częstotliwości poniżej 100 kHz, podczas gdy częstotliwości kilkuset kiloherców są bardziej powszechne podczas badań w rzekach i jeziorach.</p>



<h3 class="wp-block-heading">PIT (zintegrowany transponder pasywny)</h3>



<p>Metoda PIT, czyli wykorzystująca zintegrowany transponder pasywny, ma wiele zalet w porównaniu z tradycyjnymi metodami znakowania lub śledzenia ryb. Znacznik PIT to mały transponder radiowy zawierający określony kod, który umożliwia poszczególnym rybom nadanie niepowtarzalnego alfanumerycznego numeru identyfikacyjnego. W przeciwieństwie do tagów akustycznych, które aktywnie wysyłają sygnał, znaczniki PIT nie wymagają baterii. Zamiast wysyłania sygnału przez znacznik, skaner znaczników (lub czytnik) wysyła częstotliwość radiową, a gdy znacznik znajdzie się w jego zasięgu, przekaże kod identyfikacyjny z powrotem do odbiornika. Brak baterii jest największą zaletą znacznika PIT, ponieważ pozwala na produkcję znacznie mniejszych urządzeń, które można zastosować na mniejszych organizmach. Również żywotność takich urządzeń jest znacznie dłuższa i zazwyczaj raz zamontowany rybie znacznik PIT może być odczytany przez cały okres jej życia. </p>



<p>Wadą tej metody jest jej ograniczony zasięg. Czytniki znaczników mają ograniczony zasięg odczytu, więc oznakowane ryby muszą znajdować się blisko anteny czytnika. Systemy te najlepiej więc sprawdzają się w miejscach o ograniczonym przepływie dla ryb, takich jak np. przepławki. </p>



<p>Do jeszcze innej kategorii metod monitoringu ryb należą skanery, które najczęściej umieszcza się w przepławkach. Skanerom tym, a także monitoringom przepławek, chciałbym w przyszłości poświęcić osobny artykuł. </p>



<p>Jako że niniejszy tekst nie zawiera żadnych zdjęć omawianych urządzeń to jeszcze raz zachęcam do odwiedzenia strony projektu <a href="https://wislokabezbarier.com/" data-type="URL" data-id="https://wislokabezbarier.com/">Wisłoka bez barier</a> gdzie znajdziecie więcej szczegółów oraz przede wszystkim zdjęć.</p>



<p>Zdjęcie na górze strony pochodzi z: <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Coleman_National_Fish_Hatchery_(29823334473).jpg">Pacific Southwest Region USFWS from Sacramento, US</a>, Public domain, Wikimedia Commons</p>


Kraina Pstrąga

Łukasz Drążewski

Monitoring ryb

Tagi:

Autor: Łukasz Drążewski