W południowo-zachodniej Finlandii zakończono ambitny projekt przywrócenia swobodnego przepływu rzeki Aneriojoki na odcinku ponad 40 kilometrów. Można było tego dokonać dzięki częściowego usunięcia zapory Holstenkoski. Zapora ta była starą konstrukcją, wzniesiona ponad sto lat temu dla potrzeb przemysłu jednak obecnie nie była już wykorzystywana w żaden sposób.



Rzeka Aneriojoki, wypływająca z jeziora Aneriojärvi i wpływająca do rzeki Kiskonjoki, jest częścią ważnego ekologicznie dorzecza Kiskonjoki-Perniönjoki, które wchodzi w skład sieci Natura 2000. Wody te są siedliskiem wielu gatunków zwierząt, w tym chronionych takich jak wydra i pluszcz. W dorzeczu tym żyją także lokalne populacje pstrąga potokowego a do rzek wpływają także z Morza Bałtyckiego troci i łososie. Realizacja projektu ma przede wszyskim umożliwić swobodny przepływ, zwiększając dostęp ryb do tarlisk oraz obszarów żerowiskowych.



<script async src="https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-2570860396231512"
 crossorigin="anonymous"></script>
<ins class="adsbygoogle"
 style="display:block; text-align:center;"
 data-ad-layout="in-article"
 data-ad-format="fluid"
 data-ad-client="ca-pub-2570860396231512"
 data-ad-slot="5172170438"></ins>
<script>
 (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>



Z terenów Finlandii, Rosji i Estonii uchodzi do Zatoki Fińskiej duża ilość rzek i strumieni. Szacuje się, że w <a href="https://www.researchgate.net/publication/259328693_Koljonen_et_al_2013_Genetic_structure_of_Finnish_and_Russian_sea_trout_populations_in_the_Gulf_of_Finland">około 100 z nich występuje populacja troci wędrownej z czego w zdecydowanej większości chodzi o rodzime dzikie stada</a>. W przypadku około jednej trzeciej populacji troci stan ochrony jest bardzo zły, a stan ochrony jest słaby i niepewny w przypadku kolejnych 30 populacji. Zgodnie z analizą czynników zagrożenia dla całej Zatoki Fińskiej, w tym rzek rosyjskich i estońskich, najczęstszym zagrożeniem dla populacji troci była nadmierna eksploatacja (dla 47 populacji rzecznych), a następnie degradacja siedlisk (dla 45 populacji), podczas gdy dla 27 populacji zagrożeniem było zanieczyszczenie, a w 15 przypadkach budowa tam. W fińskiej Czerwonej Księdze troć jest wymieniona jako krytycznie zagrożona, ponieważ naturalna reprodukcja jest niestabilna w większości fińskich populacji Morza Bałtyckiego, głównie z powodu intensywnych połowów i dużej ilości barier migracyjnych na rzekach.



Jednym ze sposobów poprawy sytuacji ryb łososiowatych jest usuwanie przeszkód rzecznych, otwierając dostęp do naturalnych siedlisk. Stąd też pomysł na udrożnienie długiego odcinka niewielkiej rzeki, mogącej stanowić świetne miejsce tarliskowe i siedliskowe dla ryb łososiowatych. Usunięcie zapory Holstenkoski, konstrukcji o długości 45 metrów i wysokości 2 metrów, było wyzwaniem zarówno technicznym, jak i prawnym. Projekt, koordynowany przez Centrum Rozwoju Gospodarczego, Transportu i Środowiska Południowo-Zachodniej Finlandii, WWF Finland, Valonię oraz miasto Salo, wymagał uzyskania licznych pozwoleń. Celem było m.in. częściowe usunięcie konstrukcji, aby zachować fragment zapory jako obiekt historyczny, jednocześnie tworząc warunki do odtworzenia ciągłości ekologicznej i renaturyzacji rzeki. Prace rozbiórkowe rozpoczęły się w marcu 2024 roku, a ich zakończenie przypadło na wrzesień tego samego roku, po przerwie ochronnej dla ptaków.



<figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1140" height="761" src="https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2024/11/Figure-5.-Holstenkoski-Dam_After_10.6.2024_@Anni-Himberg-Valonia-min-scaled-1-1140x761.jpg" alt="" class="wp-image-3200" srcset="https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2024/11/Figure-5.-Holstenkoski-Dam_After_10.6.2024_@Anni-Himberg-Valonia-min-scaled-1-1140x761.jpg 1140w, https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2024/11/Figure-5.-Holstenkoski-Dam_After_10.6.2024_@Anni-Himberg-Valonia-min-scaled-1-300x200.jpg 300w, https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2024/11/Figure-5.-Holstenkoski-Dam_After_10.6.2024_@Anni-Himberg-Valonia-min-scaled-1-768x513.jpg 768w, https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2024/11/Figure-5.-Holstenkoski-Dam_After_10.6.2024_@Anni-Himberg-Valonia-min-scaled-1-1536x1025.jpg 1536w, https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2024/11/Figure-5.-Holstenkoski-Dam_After_10.6.2024_@Anni-Himberg-Valonia-min-scaled-1-2048x1367.jpg 2048w, https://panel.krainapstraga.pl/wp-content/uploads/2024/11/Figure-5.-Holstenkoski-Dam_After_10.6.2024_@Anni-Himberg-Valonia-min-scaled-1-1568x1047.jpg 1568w" sizes="auto, (max-width: 1140px) 100vw, 1140px" /><figcaption class="wp-element-caption">Miejsce usunięcia bariery Holstenkoski © Anni Himberg – Valonia</figcaption></figure>



Poprawione warunki hydrologiczne mają pomóc w odbudowie populacji rodzimej fauny, a proces renaturyzacji ma przynieść trwałe korzyści, wpływając na całość ekosystemu, od jakości wody po bioróżnorodność. Wyjątkowy charakter tego projektu dla Finlandii południowo-zachodniej – gdzie podobne działania były rzadkością – sprawia, że projekt staje się istotnym punktem odniesienia i wzorem dla przyszłych inicjatyw renaturyzacyjnych i decyzji w zakresie ochrony środowiska w regionie.



12 września 2024 roku w odnowionym miejscu zorganizowano specjalną transmisję na żywo prowadzoną przez <a href="https://worldfishmigrationfoundation.com/">World Fish Migration Foundation</a>. Kolejnego dnia odbyła się ceremonia otwarcia, która stanowiła symboliczne zakończenie projektu. Inicjatywa ta, jako jedna z pierwszych w tej części Finlandii może być wzorem skutecznych działań prowadzących do usuwania barier rzecznych i renaturyzacji rzek, dla innych krajów położonych nad Morzem Bałtyckim.



Zdjęcie na górze: <a href="https://unsplash.com/@theandrewkrueger?utm_content=creditCopyText&amp;utm_medium=referral&amp;utm_source=unsplash">Andrew Krueger</a> on <a href="https://unsplash.com/photos/river-between-green-trees-during-daytime-bbJDj-KYiJ0?utm_content=creditCopyText&amp;utm_medium=referral&amp;utm_source=unsplash">Unsplash</a>

Kraina Pstrąga

Usunięcie zapory szansą dla rodzimych pstrągów i troci